MAKALELER-BÜLTEN
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
TEHLİKELİ ATIK İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ(2018)
TABS’da yer alan tehlikeli atık verisi, atık üreticilerinin gerçekleştirdikleri beyanlardan oluşmakta olup, beyan yılında atık üreticisinin tesiste oluşan ve geri kazanım/bertaraf amacıyla atık işleme tesisine gönderilen tehlikeli atık verisini içermektedir.
TABS kullanıcıları, atık üreticileri; faaliyetleri sonucu atık oluşumuna neden olan kişi, kurum, kuruluş ve işletme ve/veya atığın bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işlem, karıştırma veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek ve/veya tüzel kişiler(sanayi tesisleri, hastaneler gibi); olarak kabul edilmektedir.
Beyan formunun ilk bölümünde tesisin faaliyet alanı, kapasitesi ve çalışan sayılarını içeren tesis bilgileri kayıt altına alınmaktadır. Tesisin faaliyet alanını belirlemede Eurostat tarafından oluşturulan Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflaması-NACE Rev.2 altılı ekonomik faaliyet sınıflandırma kodu kullanılmaktadır.
İkinci bölümde AYY ekindeki Atık Listesinde verilen atık kodları ana bileşen olarak kullanılmıştır. Beyanda tesiste üretilen her bir atık kodu için; miktar, ölçü birimi, atığın işlem gördüğü yer(tesis dışı-ihracat ve stok)bilgisi, atık işleme yöntemi(geri kazanım/bertaraf yöntemi – AYY Ek-2 A ve Ek-2 B)ve Bakanlığımızdan geçici faaliyet belgesi/ çevre izin lisans
belgesine sahip atık işleme tesisi bilgisi alınmaktadır.
2018 yılında ülke genelinde 66.478 adet tesis tarafından atık beyan formu doldurulmuştur.
2018 yılı için Türkiye genelinde Tehlikeli Atık Miktarı toplamı 1.513.624* ton olarak belirlenmiştir.
* Bu bülten içerisinde yer alan istatistik ve bilgilere atık listesindeki madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar(01 kodlu)dahil edilmemiştir.
ÇED,İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
TEHLİKELİ ATIK İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ(2018)
1- Atık Beyanında Bulunan Tesislerin Yıllara Göre Dağılımı
2-Tehlikeli Atık Miktarlarının Yıllara Göre Dağılımı
2018 yılında 66.478 adet tesis Atık Yönetim Uygulaması üzerinden Atık Beyan Sistemi(TABS) kullanarak atık beyanında bulunmuştur(Şekil 2).
ÇED,İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
TEHLİKELİ ATIK İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ(2018)
3-Atık İşleme Yöntemine(*)Göre Tehlikeli Atık Miktarı Türkiye Geneli Dağılımı
2018 yılında geri kazanım amacıyla atık işleme tesislerine gönderilen atık miktarı 1.286.363 ton, bertaraf edilmek üzere atık işleme tesisine gönderilen atık miktarı ise 200.767 ton olarak gerçekleşmiştir. Yılsonu itibariyle tesiste stok olarak tutulan tehlikeli atık miktarı 17.434 ton, ihraç edilen tehlikeli atık miktarı ise 9.060 ton olarak gerçekleşmiştir(Tablo 3.)
2018 yılında beyan edilen tehlikeli atığın %84,99'u geri kazanılmak üzere atık işleme tesislerine gönderilirken %13,26’sı bertaraf edilmek üzere sterilizasyon, düzenli depolama ve yakma tesislerine gönderilmiştir. Bununla birlikte %1,15’i stok, % 0,60’ı ise ihracat olarak kaydedilmiştir(Şekil 3).
ÇED,İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
TEHLİKELİ ATIK İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ(2018)
4-İllere Göre Tehlikeli Atık Miktarı Dağılımı Haritası
Türkiye geneli atık dağılımına bakıldığında sanayi tesislerinin yoğun olduğu bölgelerde tehlikeli atık miktarının da yüksek olduğu görülmektedir(Şekil 4).
5-Tesislerin Faaliyet Alanları Doğrultusunda Tehlikeli Atık Miktarları
TABS’a yapılan beyanlar doğrultusunda en çok tehlikeli atık oluşturan 10 sektör ve toplam tehlikeli atık miktarları aşağıdaki tabloda verilmektedir. Sektör bilgisi için NACE Rev.2 altılı ekonomik faaliyet sınıflaması kullanılmıştır. En yüksek atık oluşumunun 360.824 ton ile imalat sektörü/ana metal sanayine ait olduğu görülmektedir.
ÇED,İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
TEHLİKELİ ATIK İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ(2018)
6-Atık Kodlarına Göre Tehlikeli Atık Miktarlar
2018 yılında en çok beyanı gerçekleştirilen ilk 10 atık kodu ve miktarı aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Burada, en yüksek miktar "Demir ve Çelik Endüstrisinden" kaynaklanan 100207 kodlu “Tehlikeli maddeler içeren gazların arıtımı sonucu ortaya çıkan katı atıklar”dır. Bunu sırası ile “Ambalaj Atıkları” başlığı altında yer alan 150110 atık kodlu “Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar” ve “İnsanlarda Doğum, Teşhis, Tedavi ya da Hastalık Önleme Çalışmalarından Kaynaklanan Atıklar” başlığı altında yer alan tıbbi atıklardan 180103 kodlu “Enfeksiyonu önlemek amacı ile toplanmaları ve bertarafı özel işleme tabi olan atıklar” başlığı altında yer alan tıbbi atıklar takip etmektedir. Atık kodu bazında en yüksek beyan gerçekleştirilen ilk 10 atık miktarı toplamı 871.657 ton olarak tespit edilmiştir.
ÇED,İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
TEHLİKELİ ATIK İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ(2018)
7- Tehlikeli Özel Atık ve Tıbbi Atık İstatistikleri
2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında Atık Beyan Sistemine beyan edilen tehlikeli özellikteki atık yağ, bitkisel atık yağ, atık pil ve akümülatörler, atık elektrikli ve elektronik eşyalar ile tıbbi atık miktarları aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
2018 yılında beyan edilen atıklar içerisinde özel atık ve tıbbi atıkların dağılımını gösterir grafikler aşağıda yer almaktadır(Şekil 6).
Özel atık grubunda bulunan tehlikeli atık kodları:
Atık yağ grubundaki atık kodları(Atık Motor Yağ-Atık Endüstriyel Yağ): 08 03 19 / 12 01 06 / 12 01 07 / 12 01 10 /12 01 12/ 13 01 01 / 13 01 09 / 13 01 10 / 13 01 11 / 13 01 12 / 13 01 13 / 13 02 04 / 13 02 05 / 13 02 06 / 13 02 07 / 13 02 08 / 13 03 01 / 13 03 06 / 13 03 07 / 13 03 08 / 13 03 09 / 13 03 10 / 13 05 06 / 19 02 07 / 19 08 10
Bitkisel atık yağ grubundaki atık kodları: 20 01 26
Pil ve Akümülatör grubundaki kodları:16 06 01 / 16 06 02 / 16 06 03 / 16 06 06 / 20 01 33
AEEE grubundaki atık kodları: 16 02 11 / 16 02 13 /16 02 15/ 20 01 23 / 20 01 35
Tıbbi atık grubundaki atık kodları:18 01 01 / 18 01 02 / 18 01 03 / 18 01 06/ 18 02 01 / 18 02 02/18 02 05
ÇED,İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
TEHLİKELİ ATIK İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ(2018)
8- İller İtibariyle 2018 Yılı Tehlikeli Atık Miktarları
ÇED,İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı